Fjalor Ekonomik

AKSION
Letër me vlerë, që përfaqëson një nga pjesët, në të cilat është ndarë kapitali i
një shoqërie ose i një sipërmarrjeje kapitaliste dhe që i jep të drejtë zotëruesit të
saj të marrë pjesë në veprimtarinë dhe në fitimet e sipërmarrjes. Aksionet e
naftës. Kursi i aksioneve. Bursa e aksioneve. Paketa e aksioneve. Tufë
aksionesh. Blen (shet) aksione. Bien (ulen, ngrihen) aksionet.

AKSIONAR
Që është themeluar me aksione, i ngritur mbi bazën e aksioneve; që ka të bëjë
me aksionet. Shoqëri (ndërmarrje) aksionare. Kapitali aksionar.

AKTIV
Që ka më shumë të ardhura se shpenzime, që del me të ardhura më të mëdha
se shpenzimet; që ka të bëjë me aktivin e bilancit. Llogari aktive. Bilanc aktiv
bilanc ku të ardhurat janë më të mëdha se shpenzimet.
Bilanc aktiv, gjendje kur janë arritur shumë suksese në punë

AKUMULIM
Mjete financiare të grumbulluara pjesë-pjesë; ajo që është
mbledhur pak nga pak. Akumulimet shtetërore. Përdor (rrit) akumulimet.
 Akumulimi fillestar i kapitalit proces historik, gjatë të cilit prodhuesve të
vegjël, sidomos fshatarëve, iu morën me forcë mjetet e prodhimit dhe u krijua
prona e madhe kapitaliste.

AKUMULOJ
Grumbulloj pjesë-pjesë mjete financiare për zhvillimin ose zgjerimin e
mëvonshëm të prodhimit. Akumuloj mjete financiare. Akumuloj fonde.

ARDHUR
Para ose vlera materiale, që marrin organet e institucionet
shtetërore, ndërmarrjet, kooperativat, organizatat shoqërore etj. nga veprimtaria
ekonomike, nga anëtarët e tyre etj.; para ose vlera materiale, që marrin njerëzit
e veçantë nga puna e tyre ose nga burime të tjera. Të ardhurat vjetore. Të
ardhurat reale (mesatare). Të ardhurat kombëtare. Të ardhurat e fshatarësisë
(e kooperativës). Të ardhurat e familjes. Të ardhura në të holla (në natyrë).
Të ardhura nga toka. Burim të ardhurash. Ndarja (shpërndarja) e të
ardhurave. Merr të ardhura.

ARKË
1.Fondet në të holla që ka si gjendje një shtet, një ndërmarrje, kooperativë,
institucion etj. Arka e shtetit. Libri i arkës. Gjendje arke. Mbaj arkën. Mbyll
arkën llogarit hyrjet e daljet në të holla për të parë gjendjen e fondeve.
2.Institucion shtetëror, ku depozitohen të holla të kursyera nga punonjësit,
të cilat këta mund t'i tërheqin kur të duan. Arka e kursimit. Arka e kursimeve
dhe e sigurimeve shtetërore. Degë (agjenci) e arkës. Derdh të holla në arkën
e kursimit.

ARKËTIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes arkëtoj.

ARKËTOJ
Marr të holla e i derdh në arkë, fut të holla në fondin e arkës. Arkëtoj të hollat.

ARKËTUES
Që kryen veprime arkëtimi, që ka për detyrë të arkëtojë të hollat. Zyrë
arkëtuese. Nëpunësi arkëtues.

ARRITUR
Që ka mbushur afatin e caktuar, që i përket një periudhe të
përfunduar. Interesat e arritura. Kamata e arritur.

AVANCË
Pagë ose diçka tjetër, që merret para kohës së caktuar; paradhënie.
I jap avancë. Marr avancë. Kthej avancën.

 BANKAR

Që ka të bëjë me bankën, i bankës; që lidhet me veprimet e bankës. Agjenci 

bankare. Veprime bankare. Sistem (rregull, shërbim) bankar. Hua (llogari) 

bankare. Detyrim (kredit, interes) bankar. Kapitali bankar. Çek bankar.

BANKËNOTË

Letër me vlerë, me prerje të caktuar, që e vë në qarkullim si para një bankë. 

Zhvleftësimi i bankënotave. Nxori bankënota.

BARAZUAR

Që del me shpenzime e të ardhura (me debi e kredi) të barabarta; i 

mbyllur, i shuar. Llogari e barazuar. Buxhet i barazuar.

BARTJE

Mbartje. Bartje llogarie

BËJ

Bën xhiro. shet mallin a qarkullon paratë.

BILANC

Përfundim që del nga krahasimi i të ardhurave me shpenzimet, kur 

mbyllim një llogari; pasqyra përmbledhëse me këtë përfundim. Bilanci vjetor 

(mujor). Bilanc përmbledhës. Bilanc aktiv bilanc, në të cilin të ardhurat janë më 

të mëdha se shpenzimet. Bilanc pasiv bilanc në të cilin shpenzimet janë më të 

mëdha se të ardhurat. Bilanci i pagesave. Bilanci i fuqisë punëtore. Bilanci i 

ndërmarrjes. Pasqyra e bilancit. Hartimi i bilancit. Bëj (nxjerr, mbyll, paraqit). 

bilancin.

BILETË

Kartëmonedhë, bankënotë. Biletë banke (bankare).

BORDERO

1. Listë që përmban emrat e punonjësve të një ndërmarrjeje a të një institucioni, 

pagën e secilit dhe vendin për nënshkrimet; listë pagese. Borderoja e rrogave. 

Nënshkruaj borderonë. 

2. Listë, ku janë shënuar llogaritë ose emrat e sendeve që merren në dorëzim; 

inventar. Borderoja e dorëzimit.

BRUTO

Që është së bashku me shpenzimet e bëra (për fitimin e të ardhurat); 

kund. neto. Të ardhura bruto.

BUJQËSOR

Bankë bujqësore institucion financiar shtetëror i cili kryen të gjitha veprimet bankare 

që kanë të bëjnë me ndërmarrjet bujqësore.

BUXHET

Plan financiar kryesor i një shteti, shuma e parashikuar e të ardhurave 

dhe e shpenzimeve të një shteti sipas degëve të ndryshme dhe për një kohë të 

caktuar; pasqyrë që jep këtë parashikim. Buxheti vjetor. Buxheti shtetëror (i 

shtetit). Buxheti kombëtar. Buxheti për zhvillimin e ekonomisë. Buxheti për 

arsimin e kulturën. Pasqyra e buxhetit. Miratohet (shpallet) buxheti.

BUXHETOR

1. Që ka të bëjë me buxhetin, që lidhet me buxhetin; që i përket buxhetit, i 

buxhetit. Politika buxhetore. Viti buxhetor. Fonde (shpenzime) buxhetore. 

Pasqyra buxhetore. 

2. Që e kryen veprimtarinë e vet në bazë të një fondi vjetor të caktuar nga 

shteti. Institucion buxhetor.

CAKË

Pjesë e caktuar e një pagese, kuotë. Caka e kamatës. Derdhnin cakat.

 ÇEK

Urdhërpagesë e shkruar sipas një modeli të caktuar, me të cilën dikush ka të 

drejtën të tërheqë nga banka ose nga arka një shumë të caktuar prej llogarisë 

së ndërmarrjes, të institucionit ose të personit që e ka lëshuar ketë dokument 

në emër të tij. Çek bankar. Çek postar. Çek i bardhë çek i paplotësuar. Çek i 

kufizuar. Çek llogarie. Çek udhëtimi. Titullari i çekut. Librezë (bllok) çeqesh. 

Lëshoj (pres) një çek. Nënshkruaj çekun.

ÇEL

I jap mundësi dikujt të tërheqë të holla; filloj veprimet me të holla. I çel 

kredi. Çel një librezë kursimi. Çel një llogari.

ÇELUR

Që i vijon veprimet me të holla, që nuk është mbyllur a ndërprerë, i 

hapur. Llogari e çelur. Kredi e çelur.

ÇLIROHEM

Mbetet i lire për t'u përdorur për diçka tjetër. Mjetet financiare 

që çlirohen.

ÇLIRUAR

Që ka mbetur i lirë për t'u përdorur për diçka tjetër. Mjetet e çliruara.

 DALJE

Sasia e të hollave që nxirren nga arka për një punë ose kur bëhen llogaritjet;  

Daljet e arkës. E bëj dalje diçka, bëj veprimet për të nxjerrë një mall nga magazina.

DEBI

Shuma e të hollave që i detyrohemi dikujt; faqja e majtë e librit të llogarisë ku 

regjistrohet shuma e të hollave që duhet t'i jepet dikujt

DEBITOR

Shteti, institucioni, ndërmarrja ose ai që i ka borxh dikujt, ai që i detyrohet 

diçka (para, sende etj.) dikuj

DEFICIT

Të holla që mungojnë në krahasim me vlerën e mallrave të shitura; mall që 

mungon në krahasim me sasinë që duhet

DEPOZITË

Shumë të hollash, letrash me vlerë etj., që lihet për t'u ruajtur në një 

institucion financiar (në një bankë, në një arkë kursimi); shumë të hollash që 

lihet diku si garanci. Depozitë bankare. Depozitë rezervë. Depozitë ari. 

Depozitë parash (të hollash). Depozitë kursimi.

DEPOZITOJ

Vë në bankë a në arkën e kursimit një sasi të hollash, letrash me vlerë 

etj. për t'i ruajtur e për t'i përdorur sa herë që të kem nevojë. Depozitoi para në 

bankë (në arkën e kursimit). Kishte depozituar ar.

DEPOZITUES

Ai që vë në bankë a në arkën e kursimit një sasi të hollash, letrash me 

vlerë etj. për t'i ruajtur e për t'i përdorur më vonë. Depozituesi i të hollave (i 

parave). Rritet numri i depozituesve pranë arkave të kursimit.

DERDH

Jap një shumë të hollash në bankë, në arkën e kursimit etj. në emrin tim a 

të dikujt tjetër, paguaj. Derdh një shumë në bankë (në arkën e kursimit).

DERDHËS

Ai që derdh para në bankë, në arkën e kursimit etj. Nënshkrimi i derdhësit.

DEVIZË

Monedhë e huaj që shërben si mjet pagese në marrëdhëniet tregtare me 

shtetet e tjera dhe që mund të shkëmbehet me monedha të tjera. Devizë e fortë 

(e lirë). Bilanci i devizës. Kursen devizën. Ktheu në devizë. I dhanë devizë.

DIETË

Shumë e caktuar parash që i jepet një punonjësi për shpenzimet e ditës (për të 

ngrënë e për të fjetur), kur shkon me shërbim larg qendrës së tij të punës 

(zakonisht jashtë rrethit). Mori dietat. Shkon pa (me) dietë.

DIFERENCË

Diferencat e arkës, deficitet dhe suficitet.

 EMETOJ

Vë në qarkullim, nxjerr, prodhoj. Emeton kartëmonedha (bileta banke, një çek). 

Emetoi një hua. Emeton pulla poste.

EMËROR

Që bëhet a që jepet në emër të dikujt. Depozitë emërore. Çek emëror.

EMISION

Tërësia e monedhave, e kartëmonedhave, e letrave me vlerë, e pullave të postës etj. 

që vihen njëherësh në qarkullim. Emision bankar. Emision aksionesh.

 FLETËHYRJE

Dokument që vërteton hyrjen e një malli në një depo, në një magazine etj.

FOND

Tërësia e mjeteve monetare e materiale të caktuara për një qëllim; 

tërësia e këtyre mjeteve që shërbejnë si burim dhe si rezervë kryesore për 

diçka; kapital. Fondi monetar (valutor). Fondi shtetëror. Fondi i paprekshëm. 

Fondi i pagave (i akumulimit, i konsumit). Fondet e xhiros. Fondi i ushqimeve 

(i mallrave, i banesave). Fondi i sigurimeve shoqërore. Fondi i drejtorit.

GJENDJE

Sasia e të hollave që janë në një arkë; sasia e mallrave, e prodhimeve 

ose e lëndëve të para që janë në një ndërmarrje a në një vend në një kohë të 

caktuar. Gjendja e arkës. Gjendje fizike. Ka gjendje. Mban gjendje.

HAP

Vendos të jap të holla dhe të kryej veprimet financiare që lidhen me to; 

çel diçka që lidhet me veprime të mëtejshme. Hap një kredi. Hap një llogari. 

Hap një librezë. Hap një zë të veçantë.

HEQËS

Ai që kishte të drejtë të tërhiqte paratë në emër të dikujt, tërheqësi i 

të hollave; Heqësi i parave.

HYRJE

Sasia e të hollave që futen në arkë a e të ardhurave që futen në buxhet 

kur bëhen llogaritjet; kund. dalje. Hyrjet e arkës. Hyrjet e buxhetit.

HYRJE-DALJE 

Kryerja e veprimeve për ta futur një mall në magazine dhe për ta nxjerrë 

prej saj. Libri i hyrje-daljeve. Dokumentet e hyrje-daljeve.

IMËT
Inventar i imët.(Tërësia e sendeve, e orendive dhe e veglave të vogla që përdoren
përditë dhe që dalin më shpejt jashtë përdorimit.)

INTERES
Pjesa e fitimit që nxirret me një përqindje të caktuar për të hollat që janë
vënë në bankë ose që janë dhënë hua, fitim që sigurohet nga një hua a nga një
kredi e dhënë; kamatë. Interes i thjeshtë (i përbërë). Interes bankar. Kredi me
interes. Hua pa interes. Merr (paguan) interesin.

JASHTËBUXHETOR

Që nuk është parashikuar a që nuk përfshihet në buxhet, që është jashtë 

buxhetit. Fonde (mjete) jashtëbuxhetore. Veprime jashtëbuxhetore.

KAMATË

1. Pjesë e fitimit, e shprehur në përqindje, të cilën e merr dikush për huan ose 

për borxhin që i ka dhënë një tjetri; fajde (në vendet kapitaliste); pjesë e fitimit 

që merr shteti ose banka për llogari të një kredie a të një ndihme që i ka dhënë 

dikujt; interes. Kamatë ligjore (e paligjshme). Kamatë bankare. Kamatë e 

vonuar. Kamatë e lartë. Hua pa kamatë. Me tre përqind kamatë. E rritën 

kamatën. 

2. Shtesa mbi pagesën e një detyrimi, kur ky nuk shlyhet në afatin e caktuar, 

kamatëvonesë. Hipi kamata. E pagoi me kamatë.

KAMATËVONESË

Sasia e të hollave, e shprehur edhe në përqindje, që paguhet si gjobë kur një 

detyrim nuk shlyhet në afatin e caktuar; kamatë. Paguaj kamatëvonesën. Iu 

shtua kamatëvonesa.

KAMBIAL

Dokument financiar (në vendet kapitaliste), që detyron dikë të shlyejë brenda 

një afati të caktuar një shumë parash të marra hua me kushte të caktuara ose 

një shumë parash që duhet të paguajë për mallra të blera me kredi; dokument 

detyrimi, dëftesë. Qarkullimi i kambialeve. Nxori (lëshoi) një kambial. 

Nënshkroi kambialin.

KAPAR

Shumë e vogël parash që i jepet dikujt në dorë si paradhënie për të siguruar 

blerjen e diçkaje në bazë të një marrëveshjeje, për të siguruar një qiradhënie 

etj. I dha kapar. I mori kaparin

KARTELIST

Punonjës i llogarisë që mbush e sistemon kartelat dhe përputh e 

kontrollon të dhënat e tyre me ato të librit të llogarisë. 

KLIRING

Sistem i shlyerjes së llogarive me anë të mallrave, të cilat ia japin njëri-tjetrit dy 

shtete në tregtinë e jashtme në bazë të një marrëveshjeje. Tregti me kliring. 

Jepte (blinte) me kliring.

KONTABËL

1. Që ka të bëjë me kontabilitetin, që i përket kontabilitetit, i kontabilitetit. 

Gjendje kontabël. Veprime kontabël. 

2. Që merret me mbajtjen e llogarive sipas disa rregullave të caktuara, i 

llogarisë. Kuadri kontabël. Shef kontabël shef llogarie.

KONTABILITET

1. Teoria e praktika e llogaritjes në të holla të vlerave ekonomike në prodhim, 

në shpërndarje dhe në konsum; mbajtja e llogarive për prodhimin, për 

shpenzimet e qarkullimin e mallrave në një ndërmarrje, në një kooperativë etj.; 

lëndë mësimore që jep njohuritë e nevojshme për këtë teori e praktikë në disa 

shkolla të posaçme; bised. teksti që përmban këto njohuri. Libri i kontabilitetit. 

Teksti i kontabilitetit. 

Dha provimin e kontabilitetit. 

2. Degë e administratës që merret me këto llogaritje.

KREDI

1. Shumë të hollash që i jep banka e shtetit një qytetari, një ndërmarrjeje 

etj., sipas kërkesës së tyre, me kusht që t'i kthehet pjesë-pjesë brenda një kohe 

të caktuar. Kredi bankare. Kredi me afat të gjatë (të shkurtër). Jep kredi. 

Kërkoi (mori) kredi. Çeli një kredi. Shlyej kredinë.

2. Shumë të hollash që caktohet me ligj nga shteti për t'u përdorur në një 

degë të ekonomisë a në një fushë të veprimtarisë shoqërore. Kredi për 

shëndetësinë (për arsimin).

KUNDËRVLERË

Send, mall a para që shkëmbehet me një send, mall a para tjetër me të njëjtën 

vlerë. Kundërvlera e prodhimit të shitur. Dha (mori) kundërvlerën.

KURS

Çmimi në treg i aksioneve ose i letrave të tjera me vlerë, në bazë të të cilit 

bëhet këmbimi ose shitja e blerja e tyre. Kursi i valutës (i dollarit, i sterlinës). 

Rënia e kursit. E uli kursin.

LETËR
Letra me vlerë kambiale, obligacione etj., që kanë një vlerë të caktuar në para.

LIBËR
Libri i të ardhurave.
 

LLOGARI

1. Veprime të ndryshme ekonomike e financiare, që bëhen për të njohur vlerat, 

për të ditur të ardhurat e shpenzimet në një degë të ekonomisë, në një 

ndërmarrje ose në gjithë ekonominë e vendit; dokument që pasqyron gjendjen 

pas këtyre veprimeve; zyra e nëpunësit që merret me këtë detyrë. Llogari 

vjetore (mujore). Libri i llogarisë. Dëftesë llogarie. Zyra e llogarisë. Përmbledhësja e llogarisë.

2. Veprime me numra, që bëhen për të nxjerrë sa kushton diçka ose sa kemi 

për të marrë a sa kemi për të dhënë, për të gjetur sasinë e diçkaje etj.; llogaritje. 

Llogari e përpiktë. E bëri llogari e llogariti. Me bëj llogarinë! E bën mirë llogarinë.

3. Mjete financiare, të ruajtura ose të vëna në bankë, të cilat përdoren për 

qëllime të ndryshme. Llogari aktive (pasive). Llogari shlyese. Llogari rrjedhëse.

 MANDATARKËTIM

Dokument zyrtar që i dërgohet arkës për të arkëtuar një shumë të hollash. 

Lëshoi (preu) mandatarkëtimin. Çdo hyrje në arkë vërtetohet me mandatarkëtim.

MANDATPAGESË

Dokument zyrtar që i dërgohet arkës ose bankës për të bërë një pagesë, 

urdhërpagesë. Mbushi (nënshkroi) mandatpagesën. Çdo dalje nga arka 

vërtetohet me mandatpagesë.

MBART

E marr një të dhënë në shifra nga një dokument dhe e hedh në një tjetër 

sipas disa rregullave financiare. Mbart një shumë lekësh.

MBETURA

Shuma e parave që mbetet pa u harxhuar; shuma që mbetet nga zbritja e 

një shume tjetër. Të mbeturat e muajit (e vitit) të kaluar. Të mbeturat nga 

huaja. Të mbeturat e papaguara të prapambeturat.

MBITAKSË

Taksë e re që i shtohet një takse të mëparshme, shtesë takse (në vendet ku ka 

taksa). Mbitaksë doganore. Mbitaksë mbi të ardhurat. Vënia (heqja) e 

mbitaksës. Ngritja (ulja) e mbitaksës. Marrja e një mbitakse.

MBULESË

Sasia e arit ose e valutës që ruhet në një bankë për të mbuluar sasinë e 

kartëmonedhave të vëna në qarkullim; depozitë, rezervë. Mbulesë ari.

MBULIM

Mbulimi i shpenzimeve.

MBULOJ

Siguroj mjetet e nevojshme financiare për të përballuar një shpenzim a 

detyrim; përballoj, shlyej. Mbuloi borxhin. I mbuloi shpenzimet vetëm 50%. I 

mbuloi humbjet. Mbulon nevojat e ndërmarrjes. Të ardhurat u përdorën për të 

mbuluar ndërtimet e reja.

MBYLL

E mbyllën planin vjetor një muaj para afatit. E mbyllën buxhetin. E mbylli llogarinë.

NETO
Që llogaritet pa ndalesat a zbritjet e ndryshme; kund. bruto. Shuma neto.
Paga (rroga) neto. Të ardhurat neto të ardhurat që vijnë nga puna shoqërore,
pasi të jenë zbritur të gjitha shpenzimet e tjera. Fitimi neto.

NJËSI

Njësia jonë monetare eshte leku

OBLIGACION

Letër me vlerë, që u jepet nga shteti qytetarëve në vend të parave që ka marrë 

hua prej tyre dhe që shlyhet pas një kohe të caktuar. Obligacionet e huas 

shtetërore. Numri i obligacionit. Shlyerja e obligacioneve.

OPERACION

Veprim. Operacione financiare (bankare). Operacion tregtar. Operacionet e bursës.

OPERATIV

Që ka të bëjë me veprimet financiare në një punë të caktuar. Evidencë 

operative. Përfundimet operative. Seksion operativ.

PAKETË

Sasi e caktuar aksionesh, që i japin të drejtë zotëruesit të marrë pjesë në 

fitimet dhe në veprimtarinë e sipërmarrjes. Paketa e aksioneve. Paketa 

kontrolluese.

PAMBULUAR

I pashlyer (për një shpenzim a detyrim). Shpenzime të pambuluara.

PARAPARA

Shpenzimet e parashikuara në buxhet

PARTI

Parti dyfishe mënyrë regjistrimi, sipas së cilës çdo shumë që shënohet në 

dobi të një llogarie ose të disa llogarive, shënohet njëkohësisht edhe në kredi të 

një llogarie tjetër ose të disa llogarive të tjera.

PASIV

Që ka më shumë shpenzime se të ardhura; që ka të bëjë me pasivin e bilancit.

PREVENTIV

Shuma e nevojshme që parashikohet të shpenzohet për kryerjen e një punimi; 

dokumenti ku është përllogaritur e përcaktuar kjo shumë. Preventivi i një 

ndërtese (i një objekti). Sipas preventivit. Hartuan (bënë) preventivin.

QARKULLIM

Shitja e blerja e prodhimeve dhe e mallrave, shitje; përdorimi i të 

hollave në veprimet tregtare financiare; sasia e mallrave të shitura brenda një 

kohe, e shprehur në të holla. Qarkullimi i mallrave. Qarkullimi i parave. 

Qarkullimi i kapitalit. Vëllimi i qarkullimit. Mallra me qarkullim të ngadaltë. Vë 

(hedh) në qarkullim

REALIZOJ

Kthej në të holla; nxjerr një shumë ose të ardhura. Realizoj të ardhurat (kursimet).

RRJEDHËS

Llogari rrjedhëse, llogari e hapur që ka një ndërmarrje a një institucion në 

bankë, ku derdh e tërheq të hollat herë pas here.

SALDO

Ndryshimi ndërmjet të ardhurave dhe shpenzimeve në llogarinë e një 

ndërmarrjeje, të një institucioni etj. Saldo aktive (pasive).

SISTEM

Sistem monetar (bankar, valutor).

SUBVENCION

Të holla që i jep shteti gjatë një periudhe një dege të ekonomisë, një 

institucioni, një organizate etj. për t'i ndihmuar e për t`u lehtësuar veprimtarinë 

ose për t'u mbuluar shpenzimet e ndryshme. Mbahej me subvencione

SUFICIT

1. Të holla që dalin të tepërta në krahasim me vlerën e mallrave të shitura; mall 

i tepërt në krahasim me sasinë që duhet; kund. deficit. Doli suficit. Mënjanojnë 

deficitet dhe suficitet. 

2. Teprica e të ardhurave kundrejt shpenzimeve në buxhet. Realizimi i buxhetit 

me suficit.

SUFICITAR

Që del me fitime; që i ka të ardhurat më të larta se shpenzimet. Bilanc tregtar 

suficitar.

SHENJË

Shenjë monetare. figura dhe shënimet që shtypen ose gdhenden në një monedhë.

SHIFRUAR

Që është shënuar me anë të një shifre. Llogari të shifruara.

SHKËMBEJ

Shkëmbej paratë (të hollat). jap një shumë parash për të marrë një shumë tjetër me 

po atë vlerë, por në një monedhë tjetër.

SHKËMBIM

Kursi i shkëmbimit

SHUMOR

Shpenzimet shumore.

TARIFË

1. Çmim i caktuar nga shteti për sende të konsumit, për shërbimet e ndryshme 

publike etj.; pagesë që i bëhet shtetit për përdorimin ose për shfrytëzimin e 

diçkaje; tabelë për çmimet ose për pagesat e tilla. Tarifë doganore taksë c 

caktuar për mallrat që sillen nga jashtë ose që nxirren jashtë shtetit. Tarifat 

postare. Tarifat e energjisë elektrike (e ujit, e transportit). Vendosi tarifa të 

reja. U ngritën (u ulën) tarifat. 

2. Pagë që i jepet një punonjësi në përputhje me kategorinë, me kualifikimin, me 

vështirësitë në punë etj.; tabelë që përmban këto paga. Sistemi i tarifave. 

Rrjet tarifash. Paguhet (shpërblehet) me tarifën e kategorisë së katërt.

TARIFOR

1. Që lidhet me tarifën e sendeve të konsumit, të shërbimeve të ndryshme 

publike etj.; i tarifës. Vlera (pengesa) tarifore. 

2. Që ka të bëjë me tarifën, e cila i paguhet dikujt; i tarifës së dikujt. Sistemi 

(rrjeti) tarifor. Udhëzues tarifor.

TEPRICË

Ndryshimi ndërmjet shumave të regjistruara në debi dhe shumave 

të regjistruara në kredi të një llogarie; ndryshimi ndërmjet të ardhurave dhe 

shpenzimeve, pjesë që mbetet kur heqim shpenzimet prej të ardhurave. Teprica 

e një llogarie. Derdhja e tepricave. Regjistroi tepricat.

TREG

Sfera, në të cilën qarkullojnë vlerat monetare. Tregu financiar (monetar, valutor).

URDHËRDERDHJE

Dokument ku shënohen të hollat që derdhen në bankë, në arkë ose për një 

llogari. Plotësoi (mbushi) urdhërderdhjen. Dërgoi urdhërderdhjen.

URDHËRDORËZIM

Dokument që dëshmon dorëzimin e një malli të një materiali etj. Mori (nisi) 

urdhërdorëzimin. Nënshkroi urdhërdorëzimin.

URDHËRNGARKIM

Dokument që lëshohet për të shoqëruar një mall, i cili duhet të bartet dhe t'i 

jepet dikujt; në dorëzim. Mbushi (nënshkroi) urdhërngarkimin.

URDHËRPAGESË

Dokument zyrtar, që i dërgohet arkës ose bankës nga një ndërmarrje a 

institucion për t’i paguar dikujt një shumë të hollash.

URDHËRSHËRBIM

Fletë e posaçme me të cilën pajiset një punonjës i një institucioni a ndërmarrjeje 

kur shkon me shërbim zyrtar jashtë rrethit ose qytetit ku punon

URDHËRXHIRIM

Dokument që lëshohet për të shlyer një llogari nëpërmjet bankës pa të holla në 

dorë. Nisi urdhërxhirimin.

USHTRIM

Tërësia e veprimeve që kryhen për të zbatuar buxhetin shtetëror gjatë 

një periudhe të caktuar. Ushtrimi financiar. Ushtrimi vjetor. Mbyllja e ushtrimit.

VALUTË
1. Njësia bazë e sistemit monetar të një vendi; tërësia e njësive të këtij sistemi.
Valuta e një vendi. Valutë ari (argjendi). Valutë në letër.
2. Para e shteteve të tjera që përdoret në tregtinë e jashtme a që qarkullon në
tregun ndërkombëtar. Valutë botërore. Kredi në valutë. Kursi i valutës vlera e
njësisë monetare të një vendi e shprehur në njësi monetare të tjera, kurs
valutor. Sigurojmë valutë. Kursejmë valutën. E blejmë me valutë.

VALUTOR
Që ka të bëjë me valutën, që i përket valutës, i valutës; që bëhet me valutë.
Sistem valutor. Të ardhura (burime, rezerva) valutore. Vlera valutore. Fond
valutor. Monopol valutor. Tregjet valutore. Krizë valutore. Reformë valutore.
Kurs valutor.

VLERË
Letra me vlerë

XHIRO

Sasia e mallrave që shet një njeri ose ndërmarrje tregtare brenda një 

kohe të caktuar, e shprehur në të holla; qarkullim. Xhiro ditore (mujore). Xhiro 

e përgjithshme. Xhiro e mallrave. Xhiro e të hollave. Plani i xhiros. 

Vëllimi i xhiros. Tatim mbi xhiron. Bën xhiro.

XHIROJ

Bëj veprimet me dokumente për t'i kaluar shumat e të hollave nëpërmjet 

bankës ndërmjet ndërmarrjeve të ndryshme; qarkulloj. Xhiroj një çek.

XHIRUES

Ai që nënshkruan për t'i kaluar shumat e të hollave nëpërmjet bankës një 

ndërmarrjeje tjetër, ai që nënshkruan çekun a urdhërxhirimin.

ZHBALANCIM

Zhbalancimi i buxhetit.

ZHBALANCOJ

Prish përpjesëtimin e drejtë ndërmjet dy anëve të së njëjtës veprimtari, 

ndërmjet dy degëve etj. E zhbalancoi importin me eksportin. I zhbalancuan 

shpenzimet me të ardhurat.

ZHBALANCUAR

Që nuk ka përpjesëtim të njëjtë në anët e veta, që i është prishur 

përpjesëtimi i drejtë. Ekonomi e zhbalancuar. Buxhet i zhbalancuar. Shkëmbim 

i zhbalancuar.

ZHBLLOKIM

Zhbllokimi i fondeve.

 

Qka është kompjuteri

1.1              Qka është kompjuteri

Kompjuterët elektronik mundë të gjendën pothuajse kudo, por në termin e përgjithshëm, kompjuteri është qenie që mundë të ndjek urdhërat, më specifik, mundë të i egzekutoj instruksionet. Ky klasifikim përfshin njeriun si një kalkulator, gramofon, apo kompjuteri tradicional.

·        Një (apo më shumë) procesor. Procesori egzekuton instrukcionet (kalkulime aritmetike, ose instrukcione që viztojnë ngjyra dhe figura).

·        Ruajtsja primare. (e njohur si mermorie, “Rendom Access Mermory” ose mermorie me qasje të rastësishme, RAM). Ruajtsja primare kryesore i ngjanë bllokut të shënimeve e cila mban instruksionet të cilat procesori i lexon dhe ekzekuton dhe gjithashtu mban numrat dhe informacionet të cilat procesori i kalkulon. Brenda Ruajtses kryesore është si blloku i shënimeve i gërvishur që përdoret për të llogaritur (Njeriu “procesori”).

Shumë prej kompjuterëve kanë edhe Ruajtsën sekondare mekanizmin –internal disk drive (“Hard drive”) , compact disk drive, dhe discete drive (“Floppy drive”)- ku shumë të dhëna kopjohen në pjesët e  ruajtsës primare para se të lexohen nga procesori.

Ruajtset sekondare janë të dizajnuara për transportueshmëri ose për mbajten e sasive të mdha të të dhënave, si një kabinet llogaritari i cili mundë të mbaj më shumë informacione se sa një bllok i shënimeve llogaritari.

Analogjia e mbushjës së kabinetit të sapo përmendur ka krijuar disa terminologji në kompjutra: Një File (Fajll) është një zgjedhje e instrukcioneve të të dhënave. Fajllat janë të vetëgrupuara në Folders (foldera) Të njohur gjithashtu si Direktiume. Direktiumet mbahen në ruajsën kryesore, ndërsa përmbajtja e tyre kopjohet në ruajtsën sekondare para përdorimit të tyre nga procesori.

Në fund, kompjuteri zakonisht ka disa pajisje Hyrse-Dalëse, si (Ekrani, Tastiera, mousi, printeri), të cilat lejojnë që njeriu të furnizohet me informacione në kompjuter (duke shtypur në tastierë ose duke klikuar me maus) dhe pranon përgjigjëje (duke lexuar në ekranin e kompjuterit ose nga printeri).

Nëse kompjuteri mundë të ekzekutoj instruksione , qfar lloji të instruksioneve mundë të ekzekutoj?

Kjo varet nga blloku i shënimeve të kompjuterit. Sigurisht nuk mundë të egzekutoj instruksionet e shkruara nga libri i gatimit, apo nuk mundë ti ndjek instruksionet e vozitjës së makinës nga Chicago në Manhattan.

Procesorët brenda një kompjuteri tipik përmbahen në një rrethinë të instruksioneve aritmetike, mbledhjen dhe zbritjen numerike dhe kopjimin e teksteve. Por për të bërë disa nga kto veprime, numrat, tekstet duhet të kodohen në vargje të 0-ve dhe 1-ve.

Kjo teknikë e shkrimit të numrave, teksteve, dhe instruksioneve në një kompjuter quhet kodim binar.

Zgjedhja e instruksioneve të kodeve binare të cilat procesori i kompjuterit mundë t’i lexoj dhe ekzekutoj quhet gjuhë e makinës së kompjuterit. Duke përdorur kodet binare, kompjuteri mundë të llogaris me shkronja ashtu si me numra. Fotografitë (me ngjyra, ndriqim, figura) mundë gjithashtu të kodohen në kode binare.